بسیاری از والدین دوران کودکی فرزندانشان را دوست دارند؛ اما دوران نوجوانی فرزندانشان را روزگاری سخت و دشوار می‌دانند. هم‌چنان تا زمانی که دارای یک فرزند هستند، مشکل چندانی به وجود نمی‌آید؛ اما زمانی که فرزند دوم در خانواده متولد می‌شود، به نظر می‌رسد که پدر و مادر بین فرزندان تبعیض قائل می‌شوند و فرزندان نیز همیشه از این‌که والدین آنها را درک نمی‌کنند و میان آنها فرق قائل می‌شوند، رنج می‌برند.
برخوردهای نادرست والدین چه‌بسا باعث ناامیدی و احساس حقارت در فرزندان شده و حسّ انتقام‌جویی، تعارض، خودکشی و خانه‌گریزی را در آنها ایجاد می‌کند. بسیاری از افرادی که دلِ خوشی از والدین ندارند، به خاطر آن است که نیازهای عاطفی آنان در محیط خانه ارضا نشده و شاهد تبعیض‌ها و بدرفتاری‌های والدین خود بوده‌اند.
با وجود این باید توجه داشت که همه پدر و مادرها بد نیستند. اکثر پدر و مادرها خیر و صلاح فرزندان خود را می‌خواهند؛ اما مشکلی که وجود دارد این است که روش نادرستی را در پیش گرفته‌اند. بنابراین نیت پدر و مادرها نیک و خیرخواهانه است؛ اما روش آنها و نحوه برخوردشان ممکن است نادرست و تبعیض‌آمیز باشد. تقریباً تمام پدر و مادرها می‌خواهند روابطشان را با نوجوانان خود بهبود بخشند؛ اما بسیاری از آنها راه این کار را نمی‌دانند.
نحوه تربیت فرزندان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و این امر سبب شکل گیری آینده آنها می شود؛ یکی از نکاتی که در رابطه با رفتار با فرزند و تربیت آنها بسیار مد توجه است عدم تفاوت قائل شدن میان فرزندان است.
به گزارش روانشناسی ایران تفاوت قائل شدن بین فرزندان می تواند تاثیرات بسیار مخربی را در آینده آنها داشته باشد.
معمولا والدین ادعا می‌کنند بین فرزندانشان فرق نمی‌گذارند. در حالی که نظر فرزندان اغلب به‌گونه‌ای دیگر است و فکر می‌کنند پدر و مادرشان همیشه به یکی از خواهرها یا برادرهای‌شان بیشتر توجه دارند.
گاهی توجه ما به فرزند بزرگ‌تر بیشتر است؛ فقط با این توجیه که او بیشتر ما را به یاد گذشته خودمان می‌اندازد. زمانی هم با فرزند کوچک ارتباط بهتری داریم، چون با‌مزه‌تر به نظر می‌رسد، گاهی به‌نظرمان یکی از بچه‌هایمان زیباتر از بقیه است و …
متاسفانه گاهی جنسیت هم باعث می‌شود ما برخورد متفاوتی با آنها داشته باشیم؛ این‌گونه رفتارها در روحیه فرزندانمان در مقاطع مختلف زندگی آسیب‌های فراوانی در پی خواهد داشت که گاهی جبران آن بسیار سخت و تا حدودی غیرممکن می‌نماید.
آسیب‌های دوطرفه
والدین معمولا بچه‌های خود را به یک میزان دوست دارند، ولی گاهی نمی‌توانند رفتار مشابهی با همه آنها داشته باشند. همین موضوع، هم باعث بروز مشکلات زیادی در ارتباط تک‌تک فرزندان با پدر و مادرهایشان می‌شود و هم تاثیر ناخوشایندی بر روابط بچه‌ها با یکدیگر می‌گذارد. ضمن این‌که بعضی اختلالات رفتاری را هم برای خود بچه‌ها به‌وجود می‌آورد.
توجه داشته باشیم که این آسیب دوطرفه است یعنی هم فرزندی که بیشتر به او توجه می‌شود دچار مشکلات خواهد شد و در آینده نمی‌تواند در روابط مختلف کاری و عاطفی و مناسبات اجتماعی موفق باشد و هم فرزندی که به او بی‌توجهی شده است آسیب می‌بیند و معمولا اعتماد به نفس لازم را نخواهد داشت یا عزت نفس پایینی خواهد داشت و اجازه می‌دهد دیگران براحتی رفتار توهین‌آمیزی با او داشته باشند.
توجه به تفاوت‌ها
توجه به این نکته بسیار مهم است که والدین هم نباید بین فرزندان خود تفاوتی قائل شوند، البته به آن معنا نیست که با همه آنها هم باید یک گونه رفتار کرد. زیرا با توجه به عوامل مختلف با هر کدام از آنها باید به گونه‌ای که لازم است و باتوجه به جنسیت، سن، موقعیت در خانواده و… رفتارهای متفاوتی داشت. مثلا آیا پاداش یا تنبیهی که برای هریک از فرزندانمان قائل می‌شویم به یک شکل باشد؟
در واقع ما باید حتما به یک اندازه به فرزندانمان توجه نشان دهیم ولی این توجه می‌تواند به گونه‌های مختلف ابراز شود . وجود این‌گونه تفاوت‌ها در تربیت و پرورش فرزندان هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد، اما وقتی بین آنها فرق می‌گذاریم استعداد های آنها به خوبی رشد نمی‌کند.
پدر و مادر نیز ضمن آگاهی از تمام این عوامل باید سعی کنند بین فرزندانشان فرق نگذارند، اما حتما با توجه به نیازهای هرکدام، رفتار درستی را با آنها در پیش بگیرند.
گاهی بچه‌ها رفتارهای همدیگر را تقلید می‌کنند تا بتوانند توجه بیشتری از طرف والدین خود دریافت کنند. همین موضوع باعث می‌شود آنها نتوانند خلاقیت داشته باشند. ضمن این‌که تفاوت قائل شدن بین فرزندان باعث حس ناامنی و حسادت نیز در آنها می‌شود.
عوامل ایجاد تفاوت
ترتیب تولد بچه‌ها:
یکی از عوامل مهم ترتیب تولد فرزندان است. این موضوع باعث به وجود آمدن بعضی تفاوت‌ها در رفتار و نحوه کنار آمدن بچه‌ها با مشکلات‌شان می‌شود. مثلا بچه‌های اول خانواده اغلب با والدین ارتباط بیشتری دارند و والدین هم معمولا وقت زیادی را به آنها اختصاص می‌دهند، اما این در مورد بچه‌های دوم کمتر دیده می‌شود و شاید در بسیاری از موارد حتی حقشان هم ضایع شود .
حوادث و اتفاقات ناگهانی:
نوع اتفاقاتی که در خانه می‌افتد نیز در چگونگی رفتار والدین با فرزندانشان موثر است، مثلا وقتی که والدین جوان‌تر هستند رفتار آنها با زمانی که سن و سالشان بالا می‌رود متفاوت است. با بالا رفتن سن حوصله زیادی ندارند و نمی‌توانند برای فرزندانشان وقت زیادی بگذارند.
جنسیت و ظاهر بچه‌ها:
جنسیت بچه ها نیز یکی دیگر از عواملی است که باعث می‌شود توجه والدین به فرزندانشان به یک اندازه نباشد که این نوع تفاوت‌گذاری را شاید بتوان بسیار شکننده دانست، از طرفی گاهی نیز پدر و مادر با توجه به ظاهر فرزندانشان با آنها برخورد می‌کنند. مثلا وقتی قیافه فرزندشان شبیه یکی از والدین یا خانواده‌هایشان باشد انگار آنها بیشتر وجود خود را در او می‌بینند و ناخودآگاه هم توجه بیشتری به او نشان خواهند داد.
پیامدهای تبعیض بین فرزندان
کینه توزی و انتقام: توجه والدین به یکی از فرزندان باعث می شود که یکی نسبت به دیگری و والدینش تنفر و کینه پیدا کرده و درصدد انتقام جویی برآید. لذا تبدیل به شخصی خشمگین و عصبانی می شود که درپی بهانه است. فرد خشمناک بر اثر رفتارهای ناپسند و ناهنجار، از جامعه طرد شده و به فردی گوشه گیر و منزوی تبدیل می شود.
ترس و اضطراب: ترس و اضطراب های مرضی معمولا ریشه در دوران کودکی افراد دارد. اتفاق و حادثه ای در آن دوران و نفوذ به ضمیر ناخودآگاه کودک منشا چنینترس ها و اضطراب هایی است. از این رو کودکی که در معرض تبعیض والدین است، نوعی احساس تنهایی ترس آور و نداشتن پشتیبان و تکیه گاه مطمئن در او به وجود می آید.
عدم اعتماد به نفس: اعتماد به نفس مهم ترین حالت عاطفی برای رشد کامل شخصیت است اگر فرزندی در دوران کودکی موفق به کسب آن شود، اعتماد به نفس جای خود را به حس حقارت و سرخوردگی می دهد.
تبعیض بین فرزندان از طرف والدین حس ناتوانی و عدم اعتماد به نفس را در فرزند به وجود می آورد و به کلی ناامید و مایوس می شود.
ایجاد فاصله: تبعیض در بین فرزندان از طرف والدین باعث می شود که فرزند احساس کند، پدر و مادرش او را دوست ندارند. از این لحاظ سعی می کند زیاد همراه والدین خود نباشد تا کم تر دیده شود و مورد سرزنش قرار نگیرد و هر روز فاصله او با والدینش بیشتر می شود.
بنابراین فرزند برای یافتن پناهگاه برای محبت و دوستی جایی غیر از خانواده و والدین را جستجو می کند والدین باید آگاه باشند که ایجاد فاصله آنان و فرزندان شان با وجود این که زیر یک چت و در یک خانه هستند، چه اثرات منفی برای فرزندان آنان دارد.
گردآوری: روانشناسی ایران
