اختلال شخصیت دوری گزین عبارت است از شخصیت خجول و ترسو، به طوری که این افراد نسبت به طردشدن از جانب دیگران فوق العاده هستند که خود به زندگی به دور از اجتماع می‌انجامد. علی رغم این مسأله مبتلایان خجالتی و غیراجتماعی نیستند و شدیدا به داشتن همنشین علاقه دارند اما برای پذیرش بدون انتقاد خود ضمانت مطالبه می‌کنند. این افراد به عنوان اختلال شخصیت اضطرابی نیز طبقه‌بندی می‌شوند.

خصوصیات بالینی

حساسیت نسبت به طرد شدن از جانب دیگران علامت اصلی این اختلال است در عین حالی که شخص علاقه به برقراری ارتباط با دیگران دارد، می‌ترسد که از جانب جمع طرد شود و بنابراین دوست و نزدیک ندارد. این اشخاص خود را دست کم می‌گیرند و اعتماد به نفس ندارند و از اظهار نظر در حضور جمع بیم دارند و ممکن است اشارات دیگران را تحقیر خود تعبیر نمایند. معمولا مشاغل حاشیه‌ای را انتخاب می‌کنند و در کار خود تمایل به راضی کردن دیگران ندارند. ویژگی عمده مبتلایان، ترسو بودن آنهاست. در واقع این افراد از فعالیت‌های شغلی که مستلزم تماس‌های بین فردی قابل ملاحظه به دلیل ترس از انتقاد، عدم پذیرش و طرد اجتناب می‌کنند و خود را از نظر اجتماعی نالایق، فاقد جذابیت یا پایین‌تر از دیگران تصور می‌کنند. آنها در برقراری روابط صمیمانه با دیگران  به دلیل ترس از تحقیر و شرمساری محدودیت قائل می‌شوند. این افراد در دست زدن به امور شخصی یا شرکت در فعالیت‌های تازه به دلیل ترس از شرمندگی بسیار مردد هستند.

در افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری‌گزین ، الگوی نافذ مهار اجتماعی، احساس بی‌کفایتی و حساسیت مفرط نسبت به ارزیابی منفی از اوایل بزرگسالی شروع می‌شود، میزان شیوع این اختلال ۱۰-۱ درصد است و در مجموع اختلال شایعی به شمار می‌رود.

پیش اگهی و درمان اختلال شخصیت دوری گزین

این بیماران در صورت حمایت از نظر روانی عملکرد خوبی دارند و در صورت نارسا بودن محیط زندگی خود ممکن است به افسردگی، اضطراب و عصبانیت مبتلا شوند. مبتلایان در سیر بیماری و یا سابقه خود ممکن است شخصیت ضداجتماعی را تجربه نمایند. درمان اصلی این بیماران روان‌درمانی است. گاهی اوقات از داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی در درمان آنها استفاده می‌شود. در بعضی بیماران، بتا بلوکرها از جمله آتنولول برای کاستن از فعالیت زیاد سیستم خودکار به خصوص در مواقع و موقعیت‌هایی که بیمار از آنها واهمه دارد، مفید است.